Van rook naar regen

[nr 1361: Amédée Lynen, De rooker]

Deze prent vertelt hoe tabak en het roken hun weg vonden naar Europa. Een Engelse gouverneur leert in de "Nieuwe Wereld" het roken van de "Indianen" en raakt eraan gewend. Bij zijn terugkeer naar Engeland brengt hij een flinke voorraad tabak mee.

Thuis geniet hij van zijn pijp, maar de dikke rookwolk veroorzaakt paniek onder het personeel. Een dienstmeid slaat alarm en een knecht besluit zijn meester te "blussen" met een emmer water. Dit leidt tot een komische, maar pijnlijke afloop: de doorweekte gouverneur bestraft zijn knecht met een paar rake klappen.

De "Indianen" worden afgebeeld in traditionele verentooien en zonder gezichtsuitdrukking, een weergave die hen reduceert tot een primitief volk. De associatie met tabak is bekend, denk aan de cigar store Indians: beeldjes die tabakswinkels sierden en inheemse volkeren in een tijdloze, exotische rol plaatsten, zonder erkenning van hun cultuur. De gouverneur wordt daarentegen voorgesteld als een welwillende "ontdekker" die de tabak introduceert in zijn eigen wereld, wat het koloniale verhaal versterkt waarin Europese handel en kennis centraal staan.

Opmerkelijk is dat de inheemse man als enige in de prent volledig rood is gekleurd. Dit benadrukt zijn rol als "de ander" en past binnen een lange traditie van karikaturale weergaven van niet-Europese volkeren. De prent lijkt ook een morele ondertoon te hebben. Hoewel de gouverneur geniet van zijn tabak, eindigt zijn rookervaring in een nat pak en een woede-uitbarsting. Is dit een milde kritiek op rookgebruik, of gewoon een grappige scène zonder diepere boodschap?

Esra Olcauz